Unieważnienie umowy frankowej – na czym polega, skutki

Mając na uwadze poważne skutki wynikające z unieważnienia umowy frankowej, w każdej sprawie należy szczegółowo przeanalizować, czy rozwiązanie to jest najkorzystniejsze dla Frankowicza.

Co oznacza unieważnienie kredytu frankowego?

Unieważnienie umowy frankowej, a właściwie stwierdzenie nieważności umowy kredytu waloryzowanego do franka szwajcarskiego, polega na tym, że po wyroku sądu ma miejsce taka sytuacja, jakby umowa kredytu nigdy nie istniała. Nie ma to oczywiście wpływu na własność mieszkania, na które został spożytkowany kredyt.

Unieważnienie umowy frankowej – skutki

Założenie wynikające z przepisów jest takie, że w przypadku ustalenia przez sąd nieważności umowy, strony takiej nieważnej umowy powinny zwrócić sobie wzajemnie to, co na postawie nieważnej umowy wzajemnie świadczyły.

Oznacza to, iż kredytobiorca może żądać od banku zwrotu:

• rat kapitałowo-odsetkowych w złotówkach i frankach, z tym że bank zobowiązany jest zwrócić liczbę wpłaconych franków, a nie ich równowartość;
• prowizji od udzielenia kredytu;
• ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;
• innych opłat wynikających z tabeli.

Bank natomiast ma prawo do zwrotu kwoty kapitału udzielonego kredytu.

Wyślij dokumenty do bezpłatnej analizy umowy

Rozliczenie po unieważnieniu umowy frankowej

Banki często nie respektują orzeczeń stwierdzających nieważność umowy kredytu i pomimo prawomocności tych wyroków nadal pobierają należności wynikające z harmonogramu spłat kredytu. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku udzielenia bankowi pełnomocnictwa do potrącania z rachunku bankowego kwot tytułem spłaty rat kredytu frankowego, którego  klienci przeważnie udzielają podczas procedury zawierania umowy kredytowej. W takim przypadku należy wypowiedzieć to pełnomocnictwo, a dla pełnego zabezpieczenia swojego interesu najlepiej wypłacić wszystkie środki z rachunku bankowego służącego do obsługi kredytu.

W zakresie rozliczenia stron w przypadku unieważnienia umowy kredytu pojawiają się dwa pojęcia: teorii salda oraz teorii dwóch kondykcji.

Unieważnienie umowy kredytu frankowego – teorie salda i dwóch kondykcji?

Teoria salda

Głównym założeniem teorii salda jest uwzględnienie przez sąd tzw. salda kredytu, a zatem ustalenie kwoty, którą bank wypłacił kredytobiorcy, udostępniając kredyt oraz kwoty, którą kredytobiorca rzeczywiście zapłacił tytułem spłaty rat kredytu oraz kosztów okołokredytowych. Sąd bada zatem po której stronie wystąpiła nadpłata, a po której niedopłata i jeżeli kredytobiorca nie nadpłacił kredytu – to znaczy, że nie zapłacił bankowi więcej niż bank wypłacił jemu – sąd nie zasądzi na jego rzecz żądanej kwoty, ponieważ nadal jest on dłużnikiem banku.

Teoria dwóch kondykcji

Zgodnie z teorią dwóch kondykcji, sąd bada roszczenia stron umowy kredytu niezależnie. Oznacza to, że w przypadku wystąpienia z roszczeniem przez kredytobiorcę, sąd ustala jedynie kwotę, którą kredytobiorca zapłacił bankowi tytułem spłaty kredytu i zasądza ją od banku na jego rzecz. Aby roszczenie banku o zapłatę wypłaconej kwoty kredytu zostało rozpoznane przez sąd, konieczne jest wystąpienie przez bank z pozwem o zapłatę przeciwko kredytobiorcy. Podsumowując, w wyniku orzeczenia nieważności umowy, w sytuacji gdy obydwie strony stosunku prawnego uzyskały korzyść majątkową, powstają dwa odrębne stosunki prawne jednostronnie zobowiązujące, w których to obie strony pozostają wobec siebie bezpodstawnie wzbogacone. Sąd jednak bierze pod uwagę roszczenie tylko tej strony, która wystąpiła z powództwem.

W przypadku wyroku w oparciu o teorię dwóch kondykcji sąd nie rozpoznaje roszczenia banku o zwrot pożyczonego kapitału. Bank musi się o to upomnieć w formie wezwania do zapłaty, a w razie odmowy zapłaty przez kredytobiorcę, wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę.

Unieważnienie umowy frankowej a przedawnienie

Duże wątpliwości prawników i sędziów wzbudza sprawa od kiedy należy liczyć 3-letni termin przedawnienia roszczeń banków. W uchwale z 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dla początku biegu terminu przedawnienia roszczeń przedsiębiorcy (banku) wynikających z trwale bezskutecznej (nieważnej) umowy łączącej go z konsumentem istotny jest moment podjęcia przez konsumenta wiążącej decyzji o akceptacji skutków upadku umowy.

Sąd Najwyższy we wskazanej uchwale narzucił interpretację, zgodnie z którą przedawnienie roszczeń banków o zwrot kapitału należy liczyć dopiero od momentu wydania przez kredytobiorcę oświadczenia w sądzie o woli unieważnienia umowy.

Część sądów uznaje, że roszczenia banków są już przedawnione, gdyż bieg przedawnienia rozpoczyna się w momencie wypłaty kredytu, złożenia przez kredytobiorcę reklamacji w banku lub wpłynięcia do sądu pozwu z żądaniem unieważnienia umowy. W takim wariancie rozstrzygnięcia, kredytobiorca nie musi zwracać bankowi nic, odzyskuje wpłacone raty oraz zachowuje na własność mieszkanie. Jest to najbardziej optymistyczny scenariusz. Wyroki oddalające pozwy banków o zwrot kapitału nie są jeszcze regułą, choć kilka takich wyroków już zapadło.

Ile trwa postępowanie w sprawie o unieważnienie umowy frankowej?

Czas trwania sprawy sądowej o unieważnienie umowy frankowej może być różny, ale najczęściej nie trwa on więcej niż około 2 lata. W sądzie pierwszej instancji – około roku, zazwyczaj krócej. W sądzie drugiej instancji sprawa rozpoznawana jest średnio także około roku.

Są na szczęście rozwiązania, które pozwalają na stosunkowo szybkie uregulowanie obowiązków Frankowiczów na czas procesu (zawieszenie spłaty rat), o których pisaliśmy w tym wpisie.

Korzyści wynikające z unieważnienia kredytu frankowego

Rozwiązanie to, porównując kwotę sprzed procesu i po nim, praktycznie zawsze okazuje się korzystne dla Frankowiczów.

Po unieważnieniu umowy:

• kredyt zmienia się w tzw. „kredyt zerowy”, anulowany zostaje obowiązek spłaty odsetek kapitałowych i marży banku,
• wartość zobowiązania kredytobiorcy znacznie spada, w zależności od konkretnej sprawy, przeważnie o około 50%,
• możliwość uzyskania wykreślenia hipoteki banku z księgi wieczystej.

Jakie jest ryzyko związane z unieważnieniem kredytu frankowego?

W niektórych sytuacjach unieważnienie umowy będzie mało atrakcyjnym rozwiązaniem dla Klienta. Chodzi o sytuacje, w których dokonane wpłaty na rzecz banku są znacznie niższe od wypłaconego przez bank kapitału kredytu. Bilans w takiej sytuacji i tak jest korzystny dla kredytobiorcy (od zadłużenia odejmowane są odsetki i prowizja dla banku – pozostaje tzw. kredyt zerowy), ale obowiązek zapłaty większej sumy po zakończeniu sprawy na rzecz banku może być dla konkretnego kredytobiorcy niekorzystny. Unieważnienie może się też wiązać z kolejnym potencjalnym sporem z bankiem, który może wystosować pozew o zwrot i wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.

Ile kosztuje unieważnienie umowy o kredyt frankowy?

Opłata sądowa praktycznie we wszystkich sprawach frankowych wynosi 1.000 złotych. Jest to opłata, którą należy złożyć wraz z wniesieniem sprawy do sądu.

 

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, w tym powierzyć nam prowadzenie sprawy dotyczącej swojego kredytu frankowego, zapraszam do bezpośredniego kontaktu. Zespół ds. sporów z bankami Kancelarii GALIŃSKI & KLEINA posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie z zakresu kredytów waloryzowanych frankiem szwajcarskim lub inną walutą obcą, w tym także w uzyskaniu zabezpieczenia przed i w trakcie sprawy sądowej. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie. Prowadzimy sprawy frankowe na terenie całej Polski.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Paweł Galiński

Partner, radca prawny

Szef Zespołu ds. sporów z bankami

 

Marcin Rodziewicz

Radca prawny

Członek Zespołu ds. sporów z bankami

 

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

ul. Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608 – 311 – 704