MS: Projekt nowelizacja ustawy o skardze na przewlekłość postępowania

Zalecenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dla Polski

Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej ETPCZ) w wyroku z dnia 7 lipca 2015 r. w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce po raz kolejny stwierdził naruszanie przez Polskę zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka:  prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie (art.  art. 6 § 1) oraz prawa do skutecznych środków odwoławczych (art. 130). W efekcie Trybunał zobowiązał władze w Polsce do podjęcia określonych działań legislacyjnych.

 Jak jest?

Obecnie skarga na przewlekłość postępowania jest regulowana ustawą z dnia  17 czerwca 2004 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka negatywnie ocenił zjawisko tzw.  „fragmentaryzacji przewlekłości postępowania” poprzez ograniczenie się tylko do fazy danego postępowania, w której składana jest skarga na przewlekłość. Należy podkreślić, że takie działanie jest sprzeczne z orzecznictwem Sądu Najwyższego, który w  uchwale z 28 marca 2013 r. wyraził pogląd nakazujący rozpoznawanie przez sądy skarg na przewlekłość przez pryzmat całego dotychczasowego postępowania. Drugim problemem, który podkreślił Trybunał, jest  zaniżanie przyznawanych skarżącemu rekompensat pieniężnych, niezgodne z kryteriami „odpowiedniego i wystarczającego zadośćuczynienia” .

Jak będzie?

W odpowiedzi na zalecenia ETPCz polski rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy, uniemożliwiający sądom fragmentaryczne rozpoznawania spraw dotyczących przewlekłości postępowania, poprzez zmianę oceny kryteriów rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Sądy zostaną zobowiązane do wzięcia pod uwagę całej długości postępowania, czyli od wszczęcia do rozpoznania skargi, w celu zagwarantowania odpowiedniej rekompensaty pieniężnej. Minimalna granica tego świadczenia wyniesie nie mniej niż 1 000 zł za każdy rok trwania dotychczasowego postępowania. Bez zmian pozostawiono regulację zgodnie, z którą sąd przyznaje sumę pieniężną w wysokości od 2000 złotych do 20000 złotych. Nowelizacja przewiduje ograniczenie formalizmu skargi na przewlekłość postępowania oraz możliwość uzupełnienia braków przez skarżącego w terminie tygodnia od wezwania przez przewodniczącego. Według obecnej ustawy skarga podlega odrzuceniu bez wezwania do uzupełnienia braków – rozwiązanie takie zostało uznane przez ETPCz za zbyt formalistyczne.

Skutki dla stron procesu

Istotną zmianą z punktu widzenia skarżącego jest możliwość uzupełnienia braków formalnych pisma w ciągu tygodnia od otrzymania wezwania. Przyjęcie takiego rozwiązania z pewnością ułatwi dochodzenie swoich praw przez stronę która nie jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika i często napotyka na istotne trudności w trakcie formułowania pism sądowych. W nowej ustawie zostanie zagwarantowana także minimalna wysokość rekompensaty dla skarżącego w wysokości 1000 zł za każdy rok dotychczasowego postępowania. Zgodnie z proponowanym nowym brzmieniem art. 6 ust 2 pkt 2 skarżący uzasadniając swoje żądanie, będzie zobowiązany jedynie do wykazania że w jego ocenie łączny czas trwania dotychczasowego postępowania jest nadmierny.  Nowe postępowanie będzie zatem mniej sformalizowane. Jako korzystne dla skarżącego należy także ocenić to, że w myśl projektowanych przepisów sąd zobowiązany będzie do brania pod uwagę całej długości dotychczasowego postępowania. Zapewni to przyznawanie rekompensat w miarodajnej wysokości. Zauważyć jednocześnie należy, że bez względu na ewentualne wejście w życie tych regulacji nadal strona wnosząca tego typu skargę będzie zobowiązana prawidłowo wykazać, że dane postępowania trwa nadmiernie długo.

Jeśli mają Państwo pytania w związku z powyższym tematem, prosimy o kontakt z Kancelarią. Nasi prawnicy udzielają porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie.

Paweł Galiński

radca prawny

Galiński & Kleina Kancelaria Radców Prawnych w Gdańsku